Wat te doen als je baby niet goed slaapt?

Eén van de grootste struggles als ouder: baby’s die niet goed slapen. Of het nu gaat om niet zelf in slaap kunnen komen, ‘s nachts niet doorslapen of een slaapritme opbouwen. Gelukkig heeft kinderslaapcoach Susanne Willekes de tips en tricks die je hierbij perfect kan gebruiken.

Als eerste gecertificeerde kinderslaapcoach in Nederland begeleidt Susanne Willekes inmiddels al acht jaar lang gezinnen. Of het nu baby’s, dreumesen, peuters of kleuters met slaapproblemen zijn, Susanne weet gelukkig raad. Om haar kennis met zoveel mogelijk mensen te delen, legt ze in haar bestsellers Slaap! Hoe baby’s van 0-12 maanden doorslapen en Slaap! voor dreumes en peuter veelvoorkomende slaapproblemen uit en geeft ze bruikbare tips.

Susanne: “Om te beginnen, is het goed om te benadrukken dat ieder kind uniek is. Daarbij is slaap echt een proces dat die eerste maanden na de geboorte moet groeien. Baby’s zijn de eerste maanden fysiek, mentaal en neurologisch ook nog niet klaar om hierin echt gecoacht te worden. Dit kan pas na vijf maanden. Het is dan ook helemaal niet vreemd als ouders rondom slaap tegen allerlei struggles aanlopen. Zo hebben baby’s vaak nog niet het vermogen om zelf in slaap te vallen en om overdag een slaapcyclus van minimaal drie kwartier vol te maken. Hierbij hebben ze de hulp van jou als ouder nodig. Toen ik 8 jaar geleden mijn slaapcoachpraktijk startte, dachten veel mensen ook dat een slaapcoach in de armen nemen, bekent dat jij je kind dan maar eindeloos moet laten huilen. Of dat wordt verwacht dat je baby na een paar weken perfect doorslaapt. Integendeel. Niet alles is maakbaar. Slaap moet groeien, zo moet de biologische klok zich onder andere nog ontwikkelen.”

“Heel vroeger werd gedacht: de baby heeft een schone luier aan, gedronken, een aai over de bol gekregen - hij heeft alles wat hij nodig heeft en is klaar om te slapen." Baby's die dan nog heel hard huilden, eindigden ook wel in de schuur. Nog altijd wordt er regelmatig gek opgekeken als het zelf in slaap vallen niet lukt. Jonge baby’s hebben ook behoefte aan geborgenheid en kunnen bepaalde behoeftes signaleren. Het is ook niet gek als een pasgeboren baby moet huilen in een wiegje wordt neergelegd, als hij dat nog niet gewend is en niet goed weet hoe hij zelf in slaap moet vallen. En er zijn ook baby’s die er vanaf moment één helemaal geen moeite mee hebben.”

“Goed om te weten: ’s nachts wakker worden is een heel normaal fenomeen, voor veel ouders een geruststellende gedachte. Dat je baby doorslaapt, betekent ook niet dat hij of zij geen enkel wakkermoment ervaart of geluid maakt. Voor volwassenen geldt hetzelfde. Zo’n moment tussen slaap en waak in, is vaak het moment dat jij je omdraait, je dekbed weer over je heen slaat en verder slaapt. Dat heb je vaak niet eens door.

Goed om te weten: een baby van 4 maanden kan gemiddeld een stretch maken van rond de 5 uur zonder voeding, een baby van zes maanden zou in principe acht tot negen uur door moeten kunnen slapen zonder dat er voeding nodig is. Met negen maanden zou een baby volgens de National Sleep Foundation echt door moeten kunnen slapen, dat wil zeggen 10-12 uur. onafgebroken"

“Je kunt jouw baby niet verwennen door te reageren als hij huilt." Voor de hechting en emotionele ontwikkeling is het juist belangrijk dat ouders hierop reageren. Vervolgens zal je zien dat jouw kindje minder lang en minder vaak huilt, omdat jij reageert en voorziet in zijn of haar behoefte. Pas vanaf een maand of negen krijgen ze door dat ze jou door hun huiltje in beweging kunnen krijgen. Al wil dit niet zeggen dat jij jouw kindje niet eerder kan conditioneren. Dat kan zeker. Als je bijvoorbeeld met zes maanden nog steeds zes keer per nacht voeding geeft, raakt je baby hieraan gewend. Onthoud ook dat je dit kunt afbouwen. Net als dat jij als ouders je kind alleen in slaap krijgt door te wandelen of te wiegen. "Ook dat kan afgeleerd worden.”

“Er zijn ook baby’s die van nature geen moeite hebben om in bed gelegd te worden en vervolgens zelf in slaap kunnen vallen. Het is altijd goed om te proberen hoe jouw baby hierop reageert. Ik zie ook wel eens ouders die hun baby’s dagenlang in de draagzak meenemen, terwijl ze net zo goed lekker in hun eigen bedje in slaap vallen. Ergens zonde want het kan ertoe leiden dat baby’s ook 's nachts gedragen moeten worden om te slapen of overdag ineens niet meer in bed willen slapen als ze te groot worden voor de draagzak.. Maar belangrijk: iedere ouder maakt daarin zijn eigen keuze. Heeft je baby moeite met in z’n eigen bedje in slaap vallen? Oefen tot het beter gaat of help je jonge baby tijdelijk aan zijn slaapuren overdag, als het hem niet zelf lukt in bed en hij de longen uit zijn lijf krijst. Als het niet van nature gaat, kan je dit vanaf zes maanden makkelijker oefenen en leren. Het makkelijkste moment om hiermee te starten is ’s avonds. Overdag slapen is namelijk minder natuurlijk. Je merkt vaak ook dat baby’s het tweede deel van de nacht meer moeite kunnen hebben om weer in slaap te komen. Niet gek. in het tweede deel van de nacht hebben ze er namelijk al een aantal slaapuren opzitten waardoor ze alweer relatief wakker zijn en de slaapdruk minder groot is.”

“Ook erg belangrijk om te weten: een uitgeruste baby slaapt beter dan een vermoeid kindje. Vermoeidheid maakt slaapissues namelijk nog groter. Denk dus niet: oh mijn baby heeft vandaag een slaapje overgeslagen, dan zal hij vannacht wel extra goed slapen. Grote kans dat hij juist onrustiger slaapt. Daarom is het ook zo belangrijk jouw baby zoveel mogelijk te helpen en begeleiden bij een goed slaapritme. Daarbij is het goed om te weten dat een slaapcyclus voor kindjes tot ongeveer twee jaar 45 minuten is. Baby’s kunnen leren die cyclus van drie kwartier op eigen kracht te voltooien. Soms hebben ze daar in het begin jouw hulp bij nodig. Dus wordt jouw baby bijvoorbeeld na 20 minuten al wakker, probeer ‘m dan te helpen door bijvoorbeeld te wiegen om weer in slaap te vallen en die 45 minuten minimaal vol te maken. Zo maak je de kwaliteit van slaap groter. Op die manier leer je jouw baby namelijk dat hij niet wakker wordt op het moment dat ‘ie gestoord wordt, maar pas op het moment dat hij uitgerust is.”

“Slaapt je baby steeds drie kwartier, een uur tot anderhalf – twee uur, dan zijn drie tot vier slaapjes vaak genoeg in de eerste vijf maanden." Dat hangt natuurlijk ook af van de leeftijd. Rond zes maanden hebben baby’s gemiddeld genoeg aan drie slaapjes. Als je baby 9 maanden is, gaat hij vaak al snel naar twee slaapjes. Wat veel ouders niet weten, is dat zodra baby’s één zijn geworden, ze eigenlijk nog niet klaar zijn voor maar één middagslaapje. Dat zal je ook merken aan de slechte effecten die dit op de nacht heeft. Vaak is een baby pas 15 tot 18 maanden als hij overgaat naar één middagslaapje.

“Het is een fabel dat een flesgevoede baby sneller doorslaapt dan een baby die borstvoeding krijgt." Hier is heel veel onderzoek naar gedaan en de wetenschap toont aan dat beiden even vaak wakker worden. Het is wel zo dat borstvoeding lichter verteerbaar is. Het is daarnaast ook belangrijk voor alle baby’s dat ze vanaf zes maanden ook vast voedsel introduceren. Dat adviseert het consultatiebureau ook. Aan melk alleen heeft een baby van die leeftijd niet meer voldoende. De natuurlijke ijzervoorraad dient dan aangevuld te worden met vast voedsel. Begin met oefenhapjes groenten en/of fruit. Dat kan je vervolgens uitbreiden met een broodkorstje, wat ei, een stukje avocado, haver- of speltpap. Introduceer op tijd (een theelepeltje) 100% pindakaas en (hard gekookt) ei om een pinda- en ei allergie te voorkomen. Door op tijd de juiste voedingsstoffen te introduceren, passend bij de motorische en hersenontwikkeling is de kans groter dat je voorziet in zijn ontwikkeling en behoeftes en dat je slecht slapen door honger of ijzertekort uit kan sluiten. "En dan heb ik het niet over volproppen met de gedachte dat jouw baby dan zeker doorslaapt: daardoor kunnen ze juist last krijgen van krampjes.”

“Waar je baby en jij als ouder veel aan kunnen hebben, is enige tijd na de geboorte een flexibel slaap-voedritme aanbrengen. Dat kan ongelofelijk veel opleveren. Baby’s varen namelijk goed bij routine en voorspelbaarheid. Ze weten waar ze aan toe zijn en het creëert een gevoel van veiligheid, dat zal leiden tot minder huilen en makkelijker slapen. Een ander voordeel van zo’n flexibel ritme is dat jij je kindje ook beter kunt leren kennen. Als hij net 45 minuten heeft geslapen en hij is aan het huilen, weet je: dit huiltje betekent niet dat hij moe is. Wat is er aan de hand? Heeft hij honger, is ‘ie overprikkeld of verveelt hij zich misschien? Door een slaap-voedritme weet je precies wanneer jouw kindje slaapt en eet, en kan je beter reageren op specifieke behoeftes. Het geeft je als ouder zelfvertrouwen en het gevoel dat jij je kleintje kent en weet hoe je met bepaalde situaties om moet gaan. Even los van medische oorzaken.”

“Heb je net alles lekker op de rit, gaat het slapen ineens een stuk moeilijker?" Dit is vaak tijdelijk, omdat je baby of kindje in een sprongetje zit. En bijvoorbeeld op het punt staat om te gaan tijgeren of zich op kan trekken. Geen zorgen dus! "Je merkt het snel genoeg als het sprongetje voorbij is en je kindje weer zijn of haar slaapritme oppakt.”

“Dankzij mijn coaching zie en spreek ik veel ouders van wie de baby’s en kinderen bij hen in bed slapen." Op zich geen probleem als je kindje behoefte heeft aan die geborgenheid en jullie het prima vinden. Al is het natuurlijk wel ontzettend belangrijk dat je in dat geval goed let op de veiligheid. Dus nooit je baby los tussen jullie in bed laten slapen, geen dekbedden, kussens of andere losse elementen in het bed. Alleen borstgevoede baby’s mogen naast de moeder slapen op een stevig matras zonder risico op uit bed vallen en ergens onder of verstrikt te raken. De veiligste optie is een co-sleeper die je aan je bed bevestigt. Handig met nachtvoeding, zodat je niet je bed uit hoeft. Babynestjes zien er misschien leuk uit, maar worden niet aangeraden om je baby er zonder supervisie in te laten slapen. Voor slaapjes overdag in de box is het prima, maar niet als je ’s nachts zelf ook slaapt en dus niet kan opletten.”

“Het is slim om niet te lang te wachten om het speengebruik af te bouwen. Alleen al om slissen tegen te gaan en de spraak zo goed mogelijk te laten ontwikkelen. Gebruik ‘m vanaf een maand of vier liever alleen nog voor slaapjes.

“Reflux, verborgen reflux, koemelkallergie, eczeem, voorkeurshouding? Twijfel je of de oorzaak van de slaapproblemen van jouw kindje hierdoor komt? Dan is het altijd goed om je huisarts, of in het laatste geval een osteopaat in te schakelen.”